Page 34 - Biologia na czasie 3 - podręcznik, zakres rozszerzony

Zaburzenia funkcjonowania

5.4. układu oddechowego

Zwróć • wpływ zanieczyszczeń powietrza i palenia tytoniu na funkcjonowanie układu oddechowego,
uwagę na: • metody diagnostyki chorób układu oddechowego,
• przykłady chorób układu oddechowego.

Na działanie układu oddechowego wpły- Wpływ zanieczyszczeń powietrza na
wają czynniki wewnętrzne, związane m.in. organizm człowieka
z budową płuc i dróg oddechowych, oraz czyn- Wdychanie zanieczyszczonego powietrza
niki zewnętrzne, wynikające np. ze stanu śro- wywiera niekorzystny wpływ na zdrowie czło-
dowiska. Wraz z rozwojem cywilizacji wzrasta wieka. Może powodować m.in.:
poziom zanieczyszczenia środowiska, w tym nowotwory, np. raka płuc,
także powietrza. Zanieczyszczone powietrze przewlekłe infekcje, bezsenność i bóle głowy,
niekorzystnie wpływa na wydolność odde- choroby układu oddechowego, np. astmę
chową i może prowadzić do rozwoju wielu cho- oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę
rób. Wydolność układu oddechowego osłabiają płuc (POChP),
również alergie i infekcje wywoływane przez choroby układu krążenia i obniżenie odpor-
drobnoustroje chorobotwórcze. ności organizmu.
Zalegające masy zanieczyszczonego powie-
Zanieczyszczenia powietrza trza tworzą nienaturalne zjawisko atmosfe-
Zanieczyszczenia powietrza to wszystkie gazy, ryczne, zwane smogiem. Wdychanie tej mie-
ciecze i ciała stałe, które znajdują się w powie- szaniny trujących substancji może powodować
trzu atmosferycznym, a nie są jego naturalnymi poważne zaburzenia oddechowe oraz stano-
składnikami. Do zanieczyszczeń najbardziej wić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka.
szkodliwych dla zdrowia człowieka należą: Główną przyczyną smogu w Polsce – poza
tlenki azotu i tlenki siarki – związki te reagują przemysłem – są kotły węglowe. Używa się
z parą wodną obecną w atmosferze, co powo- ich w wielu domach, mimo że nie odpowiadają
duje powstawanie kwaśnych opadów; obowiązującym standardom emisyjnym.
benzopiren – związek silnie rakotwórczy,
składnik m.in. spalin samochodowych;
pyły zawieszone – drobne cząstki stałe zawie-
szone w powietrzu. Szczególnie niebez-
pieczne są:
• pyły PM10 (średnica do 10 μm) – osadzają się

na powierzchni płuc i zawierają substancje
toksyczne,

• pyły PM2,5 (średnica do 2,5 μm) – przenika-
ją przez powierzchnię pęcherzyków płucnych
do krwi.
Do głównych źródeł zanieczyszczeń powie-
trza należą domowe piece grzewcze, transport W rankingu 100 europejskich miast o największym
samochodowy oraz duże zakłady przemysłowe poziomie zanieczyszczenia powietrza znajduje się aż
i energetyczne. 29 polskich miejscowości.

198